Çölyak Hastalığı ve Tip 1 Diabet (insüline bağımlı ÅŸeker hastalığı) arasında bir iliÅŸki olduÄŸu bir çok araÅŸtırmada gösterilmiÅŸ olup bu iliÅŸkinin, ortak bir genetik hasardan kaynaklanabileceÄŸi düÅŸünülmektedir. Bu hastalıkların birlikteliÄŸi farklı çalışmalarda %0,6-16,4 arasında deÄŸiÅŸen yaygınlıklarda rapor edilmiÅŸtir. Otoimmün patogeneze dayanan Çölyak hastalığı ve Tip 1 Diabet birlikteliÄŸi birçok çalışmada gösterilmiÅŸ olup bu birliktelik ortak HLA, DR3-DQ2/HLA, DR7-DQ2 doku antijenlerine baÄŸlanmaktadır. Yapılan genetik araÅŸtırmalar sonucunda Çölyak hastalığı için en ÅŸüpheli faktör DQA10501-DQB10201 heterodimer gene sahip olma olup, bu gen Tip 1 Diabet için de önemli bir risk faktörü olarak bildirilmiÅŸtir. Diyabetik olmayan çocuklara göre diabeti olan çocuklarda çölyak hastalığının görülme sıklığının daha yüksek olarak bulunmuÅŸtur. Tip 1 Diabet teÅŸhisi konulmuÅŸ hastalarda çölyak hastalığı kısa bir süre içinde veya uzun yıllar sonrasında ortaya çıkmaktadır. Çölyak hastalarında Tip 1 Diabet geliÅŸmesi daha az olup, vakaların büyük bir çoÄŸunluÄŸunda, Tip 1 Diabeti olan hastalarda sonradan Çölyak hastalığı geliÅŸmektedir. Çölyak hastalığı geliÅŸen Tip 1 Diabet hastalarında ishal ve abdominal distansiyon gibi tipik mide-barsak sistemi bulgularının nadir, sideropenik anemi, kısa boy, gecikmiÅŸ puberte gibi atipik bulguların daha yaygın olduÄŸu saptanmıştır. Ancak, bu hastalarda çölyak hastalığının asemptomatik ya da sessiz olabileceÄŸi ve sadece serolojik göstergelerle belirlenebileceÄŸi de gösterilmiÅŸtir. Serolojik göstergelerden Anti-retikülin ve Anti-endomisyum antikorlarının Anti-gliadin antikorlarına göre daha güvenilir olduÄŸu gösterilmiÅŸ olmasına karşın hiçbir serolojik göstergenin %100 duyarlılığı yoktur. Semptomatik çölyak hastalığında besinlerin düzensiz emiliminin ÅŸiddetli hipoglisemi (kan ÅŸekerinde düÅŸme) riskini arttırdığı ve insülin gereksiniminde azalmaya yol açtığı bildirilmektedir. Tip 1 Diabet hastalığı bulunan çocuklarda çölyak hastalığının geliÅŸme sıklığının yüksek olduÄŸunu ve glutensiz diyet uygulanmasının çocukların somatik geliÅŸimlerini olumlu yönde etkilediÄŸi bildirilmiÅŸtir. Bu nedenle çölyak hastalığı olan kiÅŸilerin diyetlerine dikkat etmeleri, doktor kontrollerine düzenli olarak gitmeleri önerilmektedir.
