Çölyak Hastalığında Kadınlarda Görülebilen Adet Düzensizliği
29.11.2020
Çölyak hastalığı genetik kökenli bir hastalık olup; hasara vücudun kendi bağışıklık sistemi neden olduğu için, otoimmün bozukluk olarak da adlandırılır. Çölyak hastalığı olan kişiler, gluten içeren yiyecekler yediklerinde, bağışıklık sistemleri, ince bağırsağa zarar verecek bir yanıt oluşturur. Bazen gebelik, doğum, viral enfeksiyonlar ve bazı duygusal stresler sonrasında hastalık ortaya çıkabilir veya ilk kez aktif hale geçebilir. Çölyak hastalığı, hastaların tümünde aynı belirtileri göstermez. Hastalığın belirti ve bulguları, ortaya çıkış zamanı kişiden kişiye oldukça değişkenlik gösterir. Bazı hastalar belirtileri çocuk, bazıları ise yetişkin yaşta gösterir. Glutenin beslenmeye girdiği yaş ve alınan glütenin miktarı da önemlidir. Çok çeşitli belirtilerle kendini gösterebilen ÇH’ nda, bazı kadınlarda belirtilerin sadece kadın sağlığıyla ilgili şikayetlerle ya da diğer belirtilerle birlikte kadın sağlığı şikayetlerinin birlikte olarak görüldüğü tablolar şeklinde ortaya çıktığı görülebilmektedir. ÇH kadın üreme sisteminde doğrudan ya da dolaylı yollara hormonal bozukluklara yol açabilmektedir. ÇH’nın kısırlık, adet görmede gecikme, erken menopoz, adet görememe, gebelik komplikasyonları gibi kadına dair belirtilerle beraber yine fetusa dair düşükler, erken doğum, anne karnındaki bebekte büyüme ve gelişme geriliği, sinir sistemi gelişmesinde gerilik gibi durumlarla ilişkili olduğu bulunmuştur. Literatürde kadın üreme sağlığıyla ilişkili sorunlarının altında ÇH yatan ve ÇH tedavisiyle bu belirtilerin ve üreme sistemine dair bozuklukların düzeldiği birçok hasta bildirilmiştir. Eğer bir kadında üreme sistemiyle ilgili belirtiler varsa ve tetkiklerde açık bir neden bulunamıyorsa hastada ÇH akla gelmeli ve diğer belirtiler yönünden de hasta sorgulanmalıdır. Muhtemel ÇH düşünüldüğünde teşhis için rutin kan tahlilleri, çölyağa yönelik ince barsaklara karşı gelişen antikor testleri ve düzeyleri, gerekliyse ince bağırsak biyopsisi yapılması önerilmektedir. Yine diğer tüm belirtilerde olduğu gibi kadın üreme sağlığına dair belirtileri olan çölyak hastalarında da tedavinin temel bileşeni glütensiz diyet olup; uygun diyetle birçok sistemik belirti ve şikayette olduğu gibi kadın üreme sağlığına dair bozulmaların da genellikle 3-6 aylık bir süre içinde düzeldiği gösterilmiştir.
