Glüten intoleransı çölyak hastası olmayan bireylerin sindirim sistemlerinin glütene karşı hassasiyet gösterme durumudur. Başta tahıllar olmak üzere çok sayıda besin maddesinin içerisinde yer alan glüten maddesi, sindirim sisteminin öğütmekte zorlandığı maddelerden biridir. Bu durum hem glüten intoleransı hem de çölyak hastalıklarının ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Her iki rahatsızlık da büyük ölçüde birbirlerine benzemekle birlikte, glüten intoleransının görülme sıklığı daha yüksektir. Bu hastalığa neden olan etkenlerin neler olduğuna dair araştırmalar da devam etmektedir.
Glüten intoleransının tam anlamıyla bir hastalık olarak tanımlaması olmadığından dolayı, doğrudan sonuç verecek bir testi de bulunmamaktadır. Ancak çölyak tanısı konulamadığı halde çölyak hastalığına yakın belirtiler gösteren hastalara kısa süreli glüten diyeti uygulayarak gözlem yapabilmek mümkündür. Bu tür şikayetleri olan bireylerin beslenme programlarından glüten içeren ürünler çıkarılır. Görülen şikayetlerde azalma oluyorsa glüten hassasiyetinden söz etmek mümkündür.
Glüten İntoleransı Belirtileri
Glüten intoleransı hem çölyak hastalığı ile hem de irritabl bağırsak sendromu ile büyük ölçüde benzer belirtiler göstermektedir. Hastalığın göstermiş olduğu belirtileri şu şekilde sıralamak mümkündür:
Gastrointestinal Semptomlar:Glüten intoleransının yaratmış olduğu şikayetler, vücudun her bölgesinde görülebilir. Ancak en sık görüldüğü yer, gastrointestinal bölgedir. Bireylerde genellikle karın ağrısı, gaz ve sıkışıklık hissi, şişkinlik, iştah kaybı ve ishal gibi durumlar görülmektedir.
Kronik Yorgunluk: Glüten intoleransının ortaya çıkarmış olduğu belirtilerden bir diğeri de kronik yorgunluktur. Bireyler gece ve gün içerisinde ihtiyaçlarından daha fazla uyumuş olsalar bile kendilerini sürekli olarak yorgun hissetmektedir. Bu esasında pek çok hastalığın belirtisi olduğu için, diğer semptomlarla birlikte ele alınması gerekmektedir.
Aşırı Kilo Alımı ya da Kilo Kaybı: Daha önce de belirtildiği gibi glüten, vücutta sindirilmesi en zor olan maddelerden biridir. Çölyak hastaları ile glüten intoleransı olan hastalar bu durum sebebiyle sebepsiz kilo alabilir ya da kilo verebilir.
Nörolojik Semptomlar: Glüten intoleransının görüldüğü bireylerde görece daha düşük olsa da nörolojik semptomlar da ortaya çıkabilmektedir. Bunlar arasında denge kaybı, kondisyon eksikliği ve baş dönmesi en sık rastlanan belirtilerdir.
.jpg)
Glüten İntoleransı Tedavisi
Çölyak hastalığında olduğu gibi, glüten intoleransında da kesinleşmiş bir tedavi mümkün değildir. Hastalığın belirtilerini ortadan kaldırmak ve daha kaliteli bir yaşam standardı oluşturabilmek adına glütensiz diyet yapılması tek çıkar yoldur. Bazı bireylerde hastalığın belirli bir dönemden sonra tüm semptomları ile birlikte ortadan kalktığı gözlense de genellikle ömür boyu devam etmektedir. Bu yüzden de hastaların ömür boyunca bu diyete devam etmeleri söz konusudur. Pek çok birey, glütensiz diyet yapmanın ağız tadını bozacağına ya da yeterince beslenme sağlanamayacağına dair birtakım önyargılara sahiptir. Oysa glütensiz besinler ile normal besinler arasında lezzet açısından herhangi bir farklılık bulunmamaktadır.
İlginizi Çekebilir: Glütensiz Yiyecekler Nelerdir? Neler Tüketilmelidir?
Glüten İntoleransı Olanların Uzak Durması Gereken Yiyecekler
Glüten intoleransıbulunan bireyler, beslenme konusunda son derece hassas hareket etmelidir. Zira glütenin eser miktarda olanı bile hastalığın tetiklenmesi ve semptomların ortaya çıkması için yeterlidir. Bu yüzden de glüten barındıran ya da içeriği tam belli olmayan ürünlerden uzak durulması gerekmektedir. Glüten maddesinin en sık görüldüğü besin maddeleri tahıllardır. Buğday, arpa, yulaf ve çavdar gibi tahıllarda yüksek miktarda glüten bulunmaktadır. Ayrıca pastanelerde ya da restoranlarda bu malzemeler işlenerek üretilmiş ürünlerden de uzak durulmalıdır. Bununla birlikte buğday unu ve kahverengi un da glüten açısından yoğun bir içeriğe sahiptir. Makarna ve erişte gibi işlenmiş ürünler ile çorba sosları ve diğer yemek sosları da glüten barındırmaktadır. Paketli ürün satın alırken üzerinde "glütensiz” ibaresinin yer almasına mutlaka özen gösterilmelidir.
Bazı besinler, doğal hallerinde glüten barındırmamalarına rağmen, sonradan gerçekleştirilen işlemler nedeni ile glüten ile temasa girebilmektedir. Örneğin kuruyemişler normalde çölyak hastaları ile glüten intoleransı hastaları açısından herhangi bir sorun teşkil etmez. Ancak bu ürünlerin glüten içeren ürünler ile aynı bantlarda paketlenmesi ya da glüten içeren maddelerden elde edilen soslarla tatlandırılması gibi durumlar, kuruyemişlerin de zararlı hale gelmesine yol açmaktadır.
Glütensiz Beslenmede Dikkat Edilmesi Gerekenler
Hem çölyak hastaları açısından hem de glüten intoleransı bulunanlar açısından glütensiz beslenme bir diyet biçimi değil, bir yaşam tarzıdır. Bu yaşam tarzına alışmayı başaran kişilerde hastalığın belirtileri büyük ölçüde ortadan kalkmaktadır. Glütensiz beslenmede ev içinde mutlaka bireyin kendisine ait mutfak araçları ve saklama kapları bulunmalıdır. Pişirme için aynı fırınların kullanılmalıdır. Daha önce glüten barındıran bir ürünün saklanmasında kullanılan bir kabın glütensiz ürünler ile doldurulması gibi hareketlerden uzak durulmalıdır. Ev dışında yemek yenilen restoranlarda da bu konuda duyarlı davranılmalıdır. İçeriği tam olarak bilinmeyen yiyecekler tüketilmemeli, içeriği glütensiz olsa bile pişirme koşulları da göz önünde bulundurulmalıdır. Son dönemlerde sayıları giderek artan glütensiz ürünler üreten işletmelerin tercih edilmesi, daha güvenli beslenme açısından büyük ölçüde yararlık.
