29.11.2020
Çölyak hastalığı kalıtsal bir geçiş sonucu meydana gelir. Bireyin bu hastalığa sahip olmasının ana sebebi ailesinde geçmişte çölyak hastası bulunmasıdır. Hastalık, bağışıklık sisteminin belirli besinlere alerjik reaksiyon göstermesiyle ortaya çıkar. Bu alerjik reaksiyon, bir protein çeşidi olan glutene karşı gerçekleşir.
Çölyak hastaları gluten içerikli bir besin tüketmeleri durumunda, ince bağırsaklarının villüs kısımlarında hasara maruz kalırlar. Bu hasar vücudun gösterdiği reaksiyon sonucu meydana gelmiştir ve besin emilimine zarar verir. Bu zarar sonucu vücutta emilim ve sindirim işlemleri aksar.
İlginizi Çekebilir: Çölyak Hastalığı Nedir ve En Önemli Belirtileri Nelerdir?
Çölyak hastalığı belirtileri birbirinden çeşitlidir. Bu belirtiler, hastadan hastaya ve hastalığın ortaya çıktığı yaş grubuna göre çok büyük değişiklikler gösterebilmektedir. Bu nedenle birden çok değişik çölyak hastalığı çeşitleri bulunmaktadır.
Bu çeşitler sırasıyla şunlardır:
Klasik Çölyak en yaygın görülen çölyak çeşitidir. 6-24 aylık bebeklerde, gluten tüketimi sonucu ortaya çıkmaktadır. Klasik Çölyak belirtileri kendilerini vücutta çok farklı şekillerde göstermektedir. Halsizlik, iştahsızlık, kusma, ishal, büyüme problemleri, kaşıntı, eklem problemleri, dikkat bozukluğu gibi birçok farklı durum belirtilere örnek olarak gösterilebilir.
İlginizi çekebilir: Bebeklerde Çölyak Hastalığı Belirtileri Nasıl Gözlemlenir?
Atipik çölyakta hastalığın etkileri daha hafif yaşanırken, problemlerin büyük bir kısmı ince bağırsak harici bölgelerde meydana gelmektedir. Atipik çölyak hastalığı 5-6 yaş üstü çocuklarda meydana gelmektedir. Bu süre, kişiden kişiye uzayabilir. Atipik çölyak tanı koyulması zorlu bir hastalık olmasından dolayı ortaya kolay kolay çıkmaz. Büyüme problemleri, gecikmiş ergenlik, mide bulantısı, kusma gibi belirtileri bulunur. Bu yüzden ailenizde geçmişte çölyak hastalığı geçirmiş birileri var ve bu hastalığın belirtilerini gösteriyorsanız bir an önce uzmanlara başvurmanız gerekmektedir.
İlginizi çekebilir: Çocuklarda Çölyak Hastalığı Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
Ailesinde çölyak hastası bulunan ve kendisi de kontroller sonucu çölyak hastası çıkmış, fakat hiç belirti göstermeyen çölyak hastalığı bulunan kişiler, Potansiyel Çölyak hastasıdır. Potansiyel çölyak hastalarının ilerleyen dönemde gluten hassasiyeti değişebileceğinden dolayı belirli aralıklarla doktora görünmeleri gerekmektedir.
Herhangi bir çölyak belirtisi göstermemiş, fakat bir şekilde çölyak hastalığı semptomlarına sahip olduğu keşfedilmiş kişilerde sessiz çölyak hastalığı bulunmaktadır. Sessiz Çölyak Hastalığı’nın gelecekte başka bir türe dönüşmemesi için zaman zaman kontrol edilmesi gerekmektedir.
Çölyaksız Gluten Hassasiyeti ise glutene karşı hassasiyet göstermelerine rağmen vücutlarında herhangi bir çölyak belirtisi bulunmayan kişilerde görülmektedir. Bu durumda da görülen belirtiler, baş ağrısı, halsizlik, iştahsızlık gibi tipik çölyak belirtileridir. Fakat şiddeti klasik çölyak hastalığı belirtilerine göre çok daha hafiftir. Çölyaksız Gluten Hassasiyeti yaşayan hastaların da glutensiz diyet yapmaları gerekmektedir.
Çölyak tedavisi konusunda en önemli nokta glutensiz diyet yapmaktır. Çölyak hastalığı esnasında vücuda gluten girmesi sonucu ince bağırsaklarda emilimi sağlayan Villüs’lerin zarar görmesiyle gerçekleştiğini öğrenmiştiniz. Ne yazık ki bu süreçte değiştirebileceğiniz tek şey, glutensiz diyet yapmaktır. Çölyak nispeten yeni nesil bir hastalık olduğu için tedavisi konusunda büyük bir ilerleme kaydedilememiştir. Bu nedenle günümüzde çölyak hastalığının tedavisi yalnızca glutensiz diyettir.
Çölyak hastalığı olan bireyler, durumları gereği hayatın çoğu alanında normal bireylere göre ekstra dikkat ve çaba göstermelilerdir. Bunun sebebi, glutenin günlük hayatta çok sık karşılarına çıkabilecek olmasıdır. Kafeteryalardan restoranlara, deodorantlardan şampuanlara, hayatın birçok yerinden gluten çölyak hastalarını bulup rahatsız edebilir. Bu yüzden çölyak hastası bireylerin sürekli ne tükettiklerine dikkat etmeleri gerekmektedir.
Genel bir özet geçmek gerekirse, çölyak hastalığı aileden gelmektedir. Bu yüzden ailenizde bir çölyak hastası varsa sizin hiç şikâyetiniz bulunmasa bile vücudunuzda çölyak antikorlarına rastlanabilir. Çölyak hastalığı yeni çağın hastalıklarından biri olup kesinlikle göz ardı edilmemelidir. Eğer gluten diyetinizi aksatır veya bilinçsiz gluten tüketirseniz, çölyak hastalığı dolayısıyla fiziksel problemlerle karşılaşma ihtimaliniz çok yüksektir. Bu yüzden çölyak hastalarının glütensiz diyetlerine uymaları fazlasıyla önemlidir.